Поглавје: Национален суверенитет и глобално управување
Стоиците ја согледувале сеопфатната и уредената човекова заедница на Земјата како универзална светска држава создадена од хуманост. Многу поими кои денес се користат за да ја опишат интеграцијата на човековата заедница и управувањето со нејзините работи на светско ниво, потекнуваат токму од стоиците.
Благодарејќи на стоиците, космополисот значел светски град, односно, општа и уредена човекова заедница на целата планета, која е организирана во идеална согласност со логосот на вселената (космосот). Од тогаш до денес овој концепт на стоиците е познат и како светска држава, светска република, светско царство, светска влада, светска федерација, глобална меѓузависност, глобална управа, глобално управување.
Во многу речници “world government” се дефинира како начин на управување со светските работи со посредство на централизирана моќ.
Но, од времето на стоиците до ден денес, во идеално-теоретски и практичен облик, сеуште не е воспоставена светска држава, ниту пак светска влада. Влада која би имала свој планетарен авторитет, свои функции и ресурси.
Актуелниот систем на меѓународни односи, креиран од победниците во Втората Светска војна, долго време покажуваше силна тенденција да се структурира така што ќе се бави со прашања од претпоставена надлежност на една светска влада. Но актуелните случувања во светот укажуваат колку сме далеку од остварувањето на таква цел.
Навистина, станува збор за едно од најинтригантните прашања на современиот свет. Имено, од една страна имаме невиден развој на технологијата, кој некогаш се случил во човековата историја: неверојатни брзини во комуникациите, со речиси целосна транспарентност на се што се случува во светот, со огромно зголемување на производство на сите стоки. Од друга страна, остануваат и опстојуваат многу нешта од темната страна на човековата природа: конфликти, војни, промени кои не знаеме кон што ја водат човековата цивилизација. Сево ова му дава значење на прашањето дали ни е потребна и дали е можна светска власт, во овој непредвидлив свет кој толку бргу се менува. Светска власт која на праведен и ефикасен начин ќе го обезбеди мирот и благосостојбата во целиот свет.
Уште од времето на стоиците до денес, со ваквите прашања најмногу се преокупирани филозофите. Но, филозофите се бават со поставување на прашања и нудење на правци за наоѓање на одговори за такви прашања кои истовремено се и најважни, најитни и најтешки.
Филозофите на либерализмот решението го бараа во отворените граници, намалувањето на националниот суверенитет, мултилатерализмот, мултикултурализмот и се што е дефинирано како “светско” или глобално во своето подрачје на делување, а светската влада, според нив, е крајната долгорочна цел. Затоа глобализацијата е процес со кој во денешниот свет постепено се укинуваат ограничувањата на протокот на стоки, услуги, луѓе и идеи меѓу различни држави и делови од светот.
Целта на сите глобализатори била создавање на единствена светска власт. Разликата е во тоа што колективистичките идеологии како фашизмот, националсоцијализмот, болшевизмот тоа сакале да го постигнат со сила, додека либерализмот настојува тоа да го постигне со делувањето на економските закони и слободниот пазарен либерализам.
Без разлика на идеолошката матрица на глобализаторите, за сите нив глобализацијата била стремеж за стекнување политички, воен, разузнавачки, производствен, финансиски, медиумски или трговски монопол на светско ниво. Затоа и се вели дека глобализацијата е всушност денационализација. Глобализацијата ги отвара прашањата за постоењето на националната држава, националниот суверенитет, но и создавањето на нови транснационални идентитети.
Либералниот индивидуализам израснат врз позитивните ставови на економскиот либерализам се засновува врз заговарањето на целосна слобода на поединецот, врз слободниот пазар со еднакви шанси за сите, со индиферентност кон семејството, нацијата и верата.
Од крајот на Студената војна таканаречениот „либерален светски поредок”, кој го предводеше САД, беше претворен во стремеж за воспоставување универзален поредок, на штета на националниот суверенитет. Затоа треба да прави разлика меѓу економската глобализација и идеолошката „глобализација” или глобализмот.
Имено, глобализацијата наједноставно кажано значи свет кој е се повеќе поврзан со трговијата, инвестирањето, патувањата и информациите, додека глобализмот е нешто сосем друго. Глобализмот е идеологија која посакува свет кој исклучително се засновува врз усвојување на единствена листа на правила и стандарди во економијата, политиката, меѓународните односи, па дури и моралот. Според идеолошкиот глобализам границите постепено би го изгубиле значењето, па дури и би исчезнале. Културните разлики би морале да се избришат во име на „универзалните вредности”.
Може да се каже дека концептот на модерниот глобализам е создаван во последните два века од страна на најголемите умови на најпознатите светски универзитети, нудејќи го како рецепт за идеално општество. Тоа било благородна и светла иднина во која нема насилство и криминал, во која секој има можност да ги оствари своите потенцијали, сите ќе придонесуваат за општата корист и во таа иднина нема место за човековите мани. Тоа е свет во кој општеството има предност пред индивидуата а индивидуата го создава општеството идеално за живот на совршен човек. Како заврши овој обид за изградба на совршено општество можеме да видиме секој ден на кој било светски медиум.
Светот денес драматично се менува. Живееме во време на Трамп, Брегзит, на „пост-западен пост-поредок”, време на “Westlesness” (според Минхенската безбедносна конференција 2020). Според многумина релевантни автори за оваа тема, станува збор за длабока криза на неолибералниот Запад, врз чии основи е создадена глобализацијата каква што ја знаевме во текот на последните децении. Затоа интересот за космополитски и глобалистички вредности е во опаѓање, додека економскиот и политичкиот популизам е во пораст. Националниот суверенитет се враќа и станува сѐ посилен.